BEGIN-voorbeeld II: Hoe Verstegen Spices & Sauces aan een betere wereld werkt

bewerkte Foto MvK - Ilona bij Verstegen na interview - formaat 2 MBHet tweede artikel in de BEGIN-serie van duurzame bedrijfsportretten beschrijft hoe Verstegen Spices & Sauces invulling geeft aan duurzaamheid. Hiervoor sprak ik met Marianne van Keep, directeur duurzaamheid van Verstegen Spices & Sauces. Zij legt uit wat duurzaamheid voor dit bedrijf betekent en welke acties zij hieraan verbinden.

Marianne, wat voor bedrijf is Verstegen Spices & Sauces?

‘Verstegen is een familiebedrijf. De vierde generatie staat nu aan het hoofd van het bedrijf. De basis van Verstegen is de levering van specerijen aan slagerijen. In de loop van de tijd zijn we gegroeid en geëvolueerd. Nu werken we hier met meer dan 400 man, waarvan een groot gedeelte in de productie. We zijn echt een handjes-bedrijf. Dat heeft ook te maken met de complexiteit van ons product en de vele producten die we hebben. Wij hebben zo’n 6000 recepturen, 5000 artikelnummers en tegen de 4000 producten op voorraad.’

Wat maakt jullie product zo complex?

‘We hebben heel veel kruiden en specerijen. Die komen van over de hele wereld. En elke specerij heeft zijn eigen verhaal. Het is een boom, het is een plant, het is een bloem, het is een blad, het is een wortel. Het groeit maar één keer per jaar, het groeit het hele jaar door. Je moet het eerst koken, je moet het eerst snijden. Elke keer heeft het een ander verhaal. Het begint hierbij met het kijken naar die supply chain, en daar vragen over stellen.’

‘En zo stonden we in 2008, met 350 man en met een bedrijf dat 120 jaar bestaat met de intentie: En nu gaan we verder verduurzamen.’

Letter-B-op-Wit-340x500De eerste BEGIN-stap is ‘Bewustwording’ van je eigen visie op duurzaamheid. Wat is dit voor jullie?

‘De boer staat centraal, dat is voor ons de essentie van duurzaamheid. Dat lijkt een open deur maar het is eigenlijk helemaal niet vanzelfsprekend. Wij zijn in Nederland heel erg vervreemd van waar ons voedsel vandaan komt. Dus als je als ondernemer zegt ‘De boer staat centraal’, dan heb je nog wel een weg te gaan. Want tussen ons en die boer zit een behoorlijk ingewikkelde supply chain.’

Wat houdt het precies in: ‘De boer staat centraal’?

‘We willen de boer helpen om zijn werk beter te kunnen doen. Met een hogere oogst, betere kwaliteit en dus toegevoegde waarde. Wij geloven erin dat hij er dan vanzelf wel voor zal zorgen dat zijn kinderen naar school kunnen. En dat hij verder gaat nadenken over hoe hij op een slimmere manier kan werken en hoe hij op de beste manier met zijn omgeving kan omgaan. En zo zelf ook een langere termijn visie krijgt.’

Biologische productie zie ik als een belangrijk element voor duurzaam omgaan met onszelf en de aarde. Hoe zien jullie dit?

‘We kiezen er bewust voor om specerijen in Indonesië te kopen. Daar wordt meer vanuit kleinschalige landbouw gewerkt, waardoor er minder pesticides nodig zijn om de juiste balans op een plantage te beheersen.’

‘Wij hebben wel eens overwogen om gewoon al onze ingrediënten biologisch te gaan inkopen. Maar het blijkt dat dat heel erg ingewikkeld is. Want van de producten die wij nodig hebben, zijn er simpelweg niet zo veel biologisch beschikbaar. Bovendien ben ik van mening dat biologische en conventionele landbouw uiteindelijk naar elkaar toegroeien. Er gaat een moment komen waarop conventionele landbouw ook eigenlijk alleen maar bezig is met biologische principes. Omdat dat uiteindelijk gewoon logisch is. En die kant gaan wij ook op.’

Wat betekent goed omgaan met de omgeving door de boer nog meer voor jullie?

‘We hebben sinds een paar weken een ‘sustainable agro forestry developer’ in dienst. Die gaat goed kijken naar onderwerpen als biodiversiteit en intercropping, waarbij meerdere gewassen naast elkaar worden verbouwd. Dit zorgt voor herstel of behoud van de vruchtbaarheid van de grond, en maakt dat de boer minder afhankelijk is van één type omzet. Vanuit deze nieuwe rol wordt nu heel veel kennis verzameld die we met de boeren gaan delen.’
boer (vrouw) plukkend - Verstegen
‘In Indonesië zijn het met name de smallholders, dus boeren die kleine stukjes grond hebben. Daarmee zijn die boeren ook vaak een buffer tussen het oerwoud en de bewoonde wereld. En dat willen we verder gaan ontwikkelen. Het idee is dan: hoe kun je nou landbouwgrond die niet meer gebruikt wordt herwaarderen, en hoe doe je dat dan door juist dingen met elkaar te gaan combineren. Dus kun je dan bijvoorbeeld peper-planten combineren met koffie? Daar zijn we nu naar aan het kijken.’

Wat maakt duurzaamheid belangrijk voor Verstegen Spices & Sauces?

‘We zijn een familiebedrijf, net als Brabantia. Eén van de essenties van een familiebedrijf is dat je een langere horizon hebt. Bij dit familiebedrijf, is het echt de intentie om het bedrijf over te dragen aan een volgende generatie. Dat is heel erg zo bij Verstegen. Dus weet je, als familiebedrijf ben je gewoon vanzelfsprekend duurzaam.’

Wat maakt het centraal stellen van de boer belangrijk voor jullie?

‘Als je die boer maar blijft uitmelken, zoals wij in feite in Nederland ook aan het doen zijn; ik heb wel eens begrepen dat er in Nederland per dag vijf boeren zijn die stoppen. Dat is natuurlijk dramatisch. Want wat wordt Nederland als er geen boeren meer zijn? En dat geldt natuurlijk voor landen als Indonesië ook. Als er geen boeren meer zijn, waarom zou je dan nog voorzichtig zijn met het beheren van die gronden die hij heeft. Als er geen boeren meer zijn, waar gaat hij dan naartoe? Gaat hij dan naar de stad? En wat betekent dat dan voor de stad? Wij zien dit als redenen om die boer helemaal centraal te stellen. En daar focussen we ons op.’

‘Via het centraal stellen van de boer, kunnen we bijdragen aan toegevoegde waarde en continuïteit voor volgende generaties. En kunnen we eraan bijdragen dat de boer die dingen kan doen die goed zijn voor zijn eigen welzijn, en voor het welzijn van de aarde.’

Vanuit welke waarden werken doen jullie dit?

‘We zijn onszelf constant opnieuw aan het uitvinden, waardoor we blijven vernieuwen. Het blijven onderzoeken van nieuwe mogelijkheden is een kenmerk van Verstegen’. Ook is er een sterke sociale drive. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat we ons inzetten voor een goed leefbaar inkomen voor boeren, zodat zijn kinderen naar school kunnen. Een mooi voorbeeld hiervan is dat we tijdens een werkbezoek met onze directeur Michel bij een nootmuskaat leverancier tussen alle vrouwen ineens een kind zagen werken. We zijn toen met de leverancier in gesprek gegaan en het bleek dat de school van het kind die dag gesloten was en de moeder geen oppas had kunnen vinden. Eenmaal daar wilde het kind graag meehelpen. Het was gewoon veilig en niet smerig. Maar ja, het is niet toegestaan. Alleen al het feit dat wij die discussie met hem hadden, was voor hem een eye-opener. En het geeft aan dat dit een duidelijke waarde is waar we voor staan.’

Letter-E-op-Wit-340x500De tweede BEGIN-stap is het ‘Erkennen van belemmerende systemen’, welke zijn dat voor Verstegen Spices & Sauces? En hoe gaan jullie hiermee om?

‘De complexiteit van onze producten maakt dat het hele duurzaamheidsverhaal vrij complex, groot en breed is. Het is een illusie te denken dat wij op hele korte termijn al die specerijen op orde gaan krijgen. Dat gaat ons niet lukken. Dus wij hebben ervoor gekozen om te beginnen met waar we impact hebben. En dat is daar waar onze volume het grootst is, in Indonesië. Daarom zijn wij daar zo’n 10-12 jaar geleden begonnen met onze projecten, die met name rechtstreeks de boer benaderden. We schuwen de uitdaging van de behoorlijk ingewikkelde supply chain niet. Wij houden daar wel van. Dat doen we heel erg vanuit ondernemerschap. We houden van ‘gewoon doen’. De dingen die je tegenkomt aankijken en weer doorgaan.’

‘Een andere uitdaging is het bereiken van de boer die we centraal stellen en willen helpen met zijn werk. In Indonesië gaat het om 100.000 boeren. Om direct met hen te kunnen werken zijn we bezig met nieuwe technologieën als blockchain. Eén van de mooie dingen hiervan is dat we straks makkelijker kennis kunnen delen in die supply chain. Ook geeft het antwoord op de vraag hoe je het nu in de supply chain zodanig kunt regelen dat misstanden aan de kaak gesteld kunnen worden. Zo kunnen we wellicht samen met de boer naar een oplossing werken. Daar worden we heel blij van.’

‘Daarnaast kunnen we kennis over oude technieken, biodiversiteit en intercropping, die we nu opdoen met onze sustainable agro forestry developer, via blockchain als informatiestroom gaan delen. Zodat die boer bijvoorbeeld minder afhankelijk is van één type omzet, en zo beter voor zichzelf en de aarde kan zorgen.’

Letter-G-op-Wit-340x500De derde BEGIN-stap ‘Gelijkwaardigheid’ komt duidelijk naar voren in jullie visie op duurzaamheid om de boer centraal te stellen. Waarbij het erom gaat dat de boer die dingen kan doen die goed zijn voor zowel zijn eigen welzijn als voor het welzijn van de aarde. En dat jullie als bedrijf goede kwalitatieve producten kunnen bieden aan de consument. Ik hoor hier een gelijkwaardige aandacht in voor People, Planet en Profit.

Daarnaast gaat het om de unieke waarde die alles en iedereen heeft, waarmee je bij kunt dragen aan een duurzame wereld. Wat zie je als de unieke waarde van Verstegen Spices & Sauces?

‘Verstegen heeft een unieke positie omdat we een gezamenlijk belang met boeren in oorsprongslanden hebben. Namelijk die geweldige specerijen. En die specerijen zijn nauw verbonden met de natuur. Doordat wij de specerijen direct op oorsprong halen, en dat is niet vanzelfsprekend, weten wij meer van die boer en zijn of haar behoeftes. Dit maakt het mogelijk om de beste kwaliteit te waarborgen, en om een positieve bijdrage te leveren aan zowel de consument, als aan de boer en de natuur.’

De vierde BEGIN-stap ‘In verbinding’ gaat om het realiseren van verbindingen met anderen, om samenwerking. Hoe vullen jullie dit als Verstegen Spices & Sauces in?

Letter-I-op-Wit-340x500‘Ik ben fan van SDG 17, partnerships voor de goals. Ik denk dat je in de dialoog al het meeste bereikt en dat je daar bewustzijn mee krijgt.’ 

Met wie gaan jullie die dialoog aan?

‘Uiteindelijk met iedereen. Of ik nu een discussie met jou heb, of met een collega of een buurman, of met klanten, of met een leverancier. Elke keer als we het erover hebben, krijg je beide gewoon nieuwe inzichten. En met nieuwe inzichten neem je beslissingen al op een andere manier.’

‘Een voorbeeld waar die dialoog plaatsvindt, is bij het Sustainable Spice Initiative (SSI) waar Verstegen Spices & Sauces één van de oprichters van is. Het is toendertijd begonnen met vijf Nederlandse specerijen bedrijven en inmiddels zijn er 40 leden over de hele wereld. En dat is natuurlijk heel erg mooi. Het zijn niet alleen directe concurrenten van ons maar ook bedrijven die een andere rol in de keten spelen, wat erg fijn is. Nu wil ik dat we vanuit het Sustainable Spice Initiative ook in Indonesië gesprekspartner worden van de overheid. En van universiteiten en ambassades, want ook daar geldt: als we maar over hetzelfde onderwerp praten, dan gebeurt er gewoon iets.’

Met wie werken jullie samen?

‘We zijn sowieso een bedrijf dat kiest voor langdurige relaties met leveranciers. Soms werken we al 20-30 jaar samen. Zij zijn dan ook met ons meegegroeid. En dat zijn dan vaak ook leveranciers die zich al hebben aangesloten aan het Sustainable Spice Initiative. Dus dat is wel heel belangrijk en waardevol.‘

‘Verder zijn we betrokken bij de Convenanten voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO convenanten). Met dit convenant onderschrijft de levensmiddelenindustrie, als onderdeel van de keten, haar verantwoordelijkheid voor duurzame en eerlijke handel. Als specerijen-branche zijn wij een kleine vereniging met relatief weinig geld en leden. Daarom hebben we ons aangesloten bij een groter initiatief van de levensmiddelenindustrie, waar ook het CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel), de FNLI (koepelorganisatie en belangenbehartiger voor verwerkende en importerende bedrijven en branches in de Nederlandse levensmiddelenindustrie), de overheid en een aantal NGO’s bij zitten.’

‘In het kader van de Convenanten voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO convenanten) is het de bedoeling dat je als individueel bedrijf gaat beginnen met due diligence. In feite zegt het dat je moet bewijzen dat jij je uiterste best hebt gedaan om alles gedaan te hebben wat binnen jouw vermogen lag. Hier geloof ik in samenwerking, bijvoorbeeld door met alle 50 leden van de Koninklijke Nederlandse Specerijen Vereniging gezamenlijk aan de grote lijnen te werken. Ik ben nu aan het proberen om dit op een internationaal niveau te doen, met gezamenlijke investeringen, zodat we een goede basis hebben voor bijvoorbeeld een risico analyse, want dan kan je dit op een veel hoger en groter niveau gaan doen en kan je ook aan prioritering gaan denken. De ideale uitkomst hiervan is dat een agendapunt wordt, waarmee we weer die dialoog aan kunnen gaan.’

Dus het gaat je er eigenlijk om dat er bewuste aandacht voor is en dat je er met elkaar over praat. En dat je zo ontwikkeling in gang zet om hier stappen in te blijven zetten?

‘Klopt. Ditzelfde geldt voor partners in de supply chain. In het IMVO-verhaal worden een aantal keuzes gemaakt. Zo hebben de FNLI en het CBL gekozen voor living wages als onderwerp, wat overigens een heel mooi onderwerp is. Wij als Nederlandse specerijen branche hebben ervoor gekozen om child labour als onderwerp te nemen. Nu moet ik zeggen dat child labour en living wages heel dicht tegen elkaar zitten. Want child labour is natuurlijk een uitvloeisel van gebrekkig inkomen. We merken dat alleen al het feit dat je daarmee bezig bent, en dat je naar de volgende schakel in je supply chain gaat zeggen: Dit gaan wij doen, ga je mee?, al tot effect heeft dat men er over gaat nadenken.’

‘Het voeren van de dialoog leidt tot beweging’

‘Bij het voorbeeld van de nootmuskaat leverancier in Indonesië leidde de dialoog over kinderarbeid tot beweging. De leverancier is na ons gesprek gaan inventariseren hoeveel van zijn medewerkers kinderen hebben, hoe oud ze zijn en of ze naar school gaan. En vervolgens is hij gaan kijken wat nu de kosten zijn om die kinderen naar school toe te kunnen laten gaan en hoe dat zich verhoudt tot hoeveel ze bij hem verdienden. Toen hebben we afgesproken dat wij van elke kilo die we bij hem kopen, zoveel cent in een potje doen, waarbij hij zelf ook zoveel cent in een potje doet. En van dat bedrag kopen wij elk jaar de schooluniformen. Dit jaar hebben we wat geld over, dus dan gaan we kijken of we de ouderejaars Engelse les kunnen gaan geven na school. En weet je, het is een druppeltje op de gloeiende plaat. Maar het geeft aan dat dialoog kan leiden tot bewustwording en positieve stappen, in samenwerking met elkaar.’

Het geeft ook aan hoe belangrijk het ook is om er zelf naartoe te gaan. En de activiteiten in je keten te zien. Anders kan je het niet signaleren en kan je die dialoog niet aangaan.

‘Ja. Precies. Nu moet ik zeggen, tot ons grote geluk. Wij zeiden altijd: Er is geen kinderarbeid in de specerijenwereld, want ik zag het nooit. En dat blijkt ook zo te zijn in Indonesië. Ik heb het nu drie keer laten uitzoeken, het is er gewoon niet. Dat wil niet zeggen dat ik al die andere dingen niet wel moet gaan bekijken, maar wat mijn punt is: door de dialoog aan te gaan in die supply chain, gebeurt er gewoon al iets, en dat is gewoon heel mooi.’

‘En nu gaat het erom dat we deze discussies niet alleen met de processor, maar ook met die boer hebben, want die willen we bereiken.’

Letter-N-op-Wit-340x500Dat is een mooie brug naar de vijfde BEGIN-stap ‘Nemen van verantwoordelijkheid’, wat om de concrete  acties gaat die invulling geven aan jullie visie op duurzaamheid. Kan je vertellen wat jullie als Verstegen Spices & Sauces precies doen?

Train de trainer programma’s

‘In Indonesië hebben we 1,5 – 2 jaar geleden train de trainer programma’s gedaan in Indonesië waarbij we boeren zijn gaan opleiden in good agricultural practices. Boeren hebben bijvoorbeeld een bepaalde afhankelijkheid van kunstmestleveranciers, ze moeten dan vaak investeren op het moment dat ze geen geld hebben. Daar profiteert zo’n leverancier dan van. En zo’n boer weet niet altijd hoe hij daar op een verstandige manier mee om kan gaan. We hebben toen een training gegeven waarbij zij hebben geleerd om zelf mest te maken, zoals de biologische industrie dit ook doet. Dit bespaart geld, het is beter voor het milieu en het is beter voor je producten.

SpiceUp

‘Nu gaan we al veel meer naar bijvoorbeeld het toepassen van moderne technologieën voor trainingen met geodata en satellietdata waarbij je impact ineens veel groter wordt. Dit doen we met het project genaamd SpiceUp.’

Hoe werkt dit precies?

‘De satelliet waar wij voor SpiceUp gebruik van maken, komt twee keer per dag over en kan door de wolken heen kijken. En die kan in feite door de bodem heen kijken en zien wat daar gebeurt. Zelfs op een diepte van 10 cm in die bodem. Zo kunnen we bijvoorbeeld zien of het te droog is, te nat of precies goed. En straks kan die boer via een app zien wat hij het beste kan doen. Dan staat daar: beste boer, het is te nat, je zou eigenlijk moeten irrigeren. Of: het is te droog, je zou water moeten geven. Of: het is te droog, maar ik zou nu geen water geven want het gaat toch regenen. Bijvoorbeeld. Het kan ook bijvoorbeeld meten of we moeten bemesten. En of dat dan voor kalium, natrium of fosfaat nodig is. Dat zijn de drie voedingsmiddelen waar het met name om gaat. En welke hoeveelheid dan. Met SpiceUp bereiken we 100, zelfs 1000 en uiteindelijk 100.000 boeren. Het gebruikt een nieuwe technologie die in andere sectoren al wordt toegepast, maar nog niet in de specerijenwereld, daar is het helemaal nieuw. ’

Blockchain

‘Met het blockchain project willen we transparantie in de keten creëren. Wij gaan hier componenten zichtbaar maken als leefbaar inkomen. Wij betalen sowieso al een premium, dus meer dan gangbaar is. Maar met blockchain willen we laten zien wat we betaald hebben en hoe dit zich verhoudt tot de normale prijs. Daarnaast gaan we er een kwaliteitsstuk in doen. En al heel snel, is dat gewoon te volgen. We gaan proberen om het zo zuiver mogelijk te krijgen. Er blijft een aggregatieniveau waarop we niet verder kunnen. Maar dan kun je wel zien van welke vier of vijf boeren het product vandaan komt. Dit zou kunnen bij de enkelvoudige producten die we aanbieden.’

Positief bijdragen aan duurzaamheid met oude en nieuwe technologieën

‘Nieuwe technologieën, daar geloven wij heel erg in. Maar we geloven ook juist in oude technieken. Het gebruik van moderne technologieën is een methode waarmee we het inkomen van de boeren willen verbeteren. Het toepassen van oude technologieën, voedselbossen en ecosystemen, is een andere methode, hiermee willen we de natuur niet alleen minder belasten maar zelfs een positieve bijdrage aan die natuur leveren. We gaan simpelweg specerijen aanplanten en gebied wat in de loop van de tijd is aangetast weer tot leven wekken.’foto boer Verstegen

‘Uiteindelijk denk ik dat we kennis van oude technieken, het geodataverhaal en blockchain over elkaar heen gaan leggen of naast elkaar gaan gebruiken. We willen de boeren met kleine stukjes grond in Indonesië juist ook helpen met kennisdeling over oude technieken. Eén van de mooie dingen van het hele verhaal over geodata, satellietdata, die 100.000 boeren, èn blockchain, is dat je straks een makkelijkere manier gaat krijgen om die kennis door de supply chain heen te krijgen.’

Creëren van continuïteit

‘We werken voor de geodata/satellietdata en blockchain projecten nauw samen met NGO’s. De ene is ICCO, daarmee doen we het geodata programma SpiceUp samen mee. En de andere is Fairfood, daar doen we het blockchain-verhaal samen mee. Om deze projecten op continue basis in goede banen te leiden hebben we sinds drie, vier jaar iemand in Indonesië wonen. Hij begeleidt het Spice Up en Blockchain-programma daar in Indonesië. Daarnaast zijn we ook aan het kijken hoe we duurzaamheid ook op andere niveaus kunnen gaan neerzetten.’

Welke duurzaamheidsacties nemen jullie in Nederland zelf?

‘Kijkend waar wij invloed hebben, wat we hier in Nederland kunnen doen tussen deze muren, dan kom je op hele andere discussies. Dat gaat niet over living wages of kinderarbeid, dat is allemaal geregeld. Onze uitdaging hier is dat we CO2-neutraal willen zijn. Het hele pand is inmiddels voorzien van ledverlichting, daglichtdimmers en aanwezigheidssensoren. Alle koelkasten in dit pand zijn vernieuwd. Er is een heel systeem met warmte-terugwinning en luchtventilatie. Twee gasgestuurde cv ketels zijn uit het pand. En nu kijken we of iets kunnen doen aan gevelisolatie. En we gaan iets doen met planten die lucht zuiveren. We willen het hier groener maken, dat gaan we inhuren. Sowieso is alle energie die we gebruiken groen, van Nederlandse wind. We willen gasvrij zijn, die lat leggen we hoog en dat is, zeker bij het maken van sauzen waarbij we gebruik maken van een kookproces, een mooie uitdaging waar we nu mee bezig zijn.’

Het klinkt alsof jullie voortdurend bezig zijn met het blijven zetten van stappen op het gebied van duurzaamheid. Dank je voor je uitgebreide uitleg en inspirerende verhaal Marianne, mooi om te horen! Heel veel succes met alle verdere duurzame stappen!

Ben je benieuwd hoe je de vijf BEGIN-stappen naar je eigen organisatie kunt toepassen? Voor vragen en meer informatie over lezingen, workshops en BEGIN-Masterclasses, kan je contact opnemen met ilona@con3bute.nl of telefoonnummer 06-26724330.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *